Jednym z najbardziej popularnych związków chemicznych o właściwościach grzybobójczych jest siarczan miedzi 2. CuSO4 znajduje szerokie zastosowanie w rozmaitych dziedzinach. Ten niepozorny niebieski proszek doceniają m.in. weterynarze i zootechnicy. Jak zrobić roztwór siarczanu miedzi i gdzie warto go wykorzystać?
Siarczan miedzi jako związek chemiczny
Siarczan miedzi jest solą kwasu siarkowego i miedzi, które powstały w drugim stopniu procesu utlenienia. Występuje w formie proszku bez zapachu. To substancja o dobrych właściwościach higroskopijnych (do pochłaniania wilgoci).
Sam siarczan miedzi 2 jest biały, jednak po wejściu w reakcję z wodą drobne kryształki przybierają niebieską barwę.
Zarówno zdolność do chłonięcia wody, jak i właściwości żrące powodują, że związek ten uznaje się za niebezpieczny, a wręcz toksyczny. Nie poddaje się on także biodegradacji. Jeśli więc konieczny jest kontakt z siarczanem miedzi, zaleca się przy tym szczególną ostrożność. Jeśli np. doszłoby do niekontrolowanego wycieku roztworu lub rozsypania proszku, groziłoby to skażeniem środowiska.
Siarczan miedzi dostępny w handlu jest przeważnie w około 98% czystym siarczanem miedzi. Jeśli znajdzie się w nim jakaś ilość wody, będzie raczej śladowa. Bezwodny siarczan miedzi zawiera w masie 39,81% miedzi i 60,19% siarczanu. Po uwodnieniu i doprowadzeniu do barwy niebieskiej w roztworze znajdzie się 25,47% miedzi, 38,47% siarczanu (12,82% siarki) oraz 36,06% wody.
Czy siarczan miedzi jest szkodliwy dla człowieka?
Siarczan miedzi ma szerokie zastosowanie w ogrodnictwie czy lecznictwie, jednak sam w sobie jest niezwykle szkodliwy dla zdrowia. Substancja ta może drażniąco wpływać na:
- skórę,
- oczy,
- drogi oddechowe,
- przewód pokarmowy.
Kontakt z siarczanem miedzi może prowadzić do poważnych kłopotów z pracą wątroby.
Siarczan miedzi – zastosowanie w rolnictwie, ogrodnictwie i hodowli zwierząt
Siarczan miedzi odznacza się silnymi właściwościami chłonnymi i biobójczymi. Właśnie z tego powodu tak często wykorzystuje się go w różnych gałęziach przemysłu.
Jako środek przeciwgrzybiczy jest stosowany od dawna. Skutecznie zabezpiecza drewno przed chorobami o takim podłożu. Jeśli zastosuje się tę substancję w środku do konserwacji i impregnacji drewna, dodatkowo ochroni się je przed owadami, np. kornikami, wydłuży trwałość drewna i zwiększy jego odporność na warunki atmosferyczne i na wilgoć. Dzięki temu ryzyko grzybicy i rozwoju pleśni będzie niewielkie.
Z tego samego powodu siarczan miedzi doceniają weterynarze i inne osoby pracujące ze zwierzętami. Ta substancja występująca w postaci preparatu z solą kwasu siarkowego i miedzi jest wykorzystywana m.in. w profilaktyce chorób grzybiczych u zwierząt gospodarskich (bydła czy koni).
W rolnictwie i ogrodnictwie siarczan miedzi 2 służy do produkcji fungicydów, przeznaczonych do ochrony przeciwgrzybiczej roślin uprawnych.
Jak zrobić roztwór siarczanu miedzi?
Siarczan miedzi, choć niebezpieczny, jest jednocześnie bardzo użytecznym związkiem. Dlatego warto wiedzieć, jak prawidłowo przygotować jego roztwór. W tym celu należy roztworzyć miedź w kwasie siarkowym. Ten ostatni musi mieć wysokie stężenie albo być rozgrzany i rozcieńczony.
Proszek należy natomiast wsypać do naczynia z wodą destylowaną. Kryształki siarczanu rozpuszczają się, tworząc roztwór w niebieskim odcieniu.
To typowo laboratoryjna, choć nie jedyna metoda na to, jak zrobić roztwór siarczanu miedzi 2. Sól kwasu siarkowego i miedzi znajduje się także w minerale znanym jako chalkantyt. Można go znaleźć głęboko pod ziemią, a szczególnie sprzyja temu sąsiedztwo złóż rudy miedzi. Kamień ten ma takie same właściwości, co CuSO4 w formie proszku.
Co to jest siarczan miedzi pięciowodny?
W chemii nieorganicznej można spotkać się również z pojęciem pięciowodnego siarczanu miedzi. Różnica między nim a zwykłym siarczanem między tkwi w innej zawartości cząsteczek wody. W CuSO4·5H2O jest go pięć razy więcej. Związek ten można spotkać również pod nazwami witriol miedzy lub siny kamień.
Właściwości fizyczne i chemiczne pięciowodnego siarczanu miedzi są takie same. Doskonale chłonie on zatem wodę, występuje w postaci niebieskich kryształów i nie jest biodegradowalny. Poza tym wykazuje silne działanie drażniące.
Różnicę stanowi temperatura topnienia każdego ze związków. W przypadku siarczanu miedzi topnienie zachodzi w 110°C i rozkłada się on przy dalszym ogrzewaniu. Siarczan miedzi pięciowodny będzie się rozkładał, zanim rozpocznie się proces topnienia.
Pięciowodny siarczan miedzi – zastosowanie
Wykorzystanie CuSO4·5H2O jest bardzo podobne do zastosowań siarczanu miedzi 2. Ten związek chemiczny można użyć w celu odgrzybiania powierzchni, produkcji detergentów chemicznych czy farb oraz produkcji impregnatów do skór. To oczywiście zaledwie kilka punktów długiej listy zastosowań.
Siarczan miedzi pięciowodny jest też doceniamy w lecznictwie i farmaceutyce. Występuje jako składnik preparatów do stosowania na skórę (np. kremów czy maści) – zawsze dodawany jest nie “na surowo”, ale w postaci roztworu.
Ze względu na to, że siarczan miedzi działa nie tylko grzybobójczo, ale także ściągająco, z jego pomocą leczy się choćby grzybicę skóry, paznokci czy jamy ustnej. Roztwór siarczanu miedzi pomaga też w obmywaniu miejsc zmienionych w wyniku choroby.
Jeśli chodzi o rolnictwo i ogrodnictwo, pięciowodny siarczan miedzi służy jako algicyd, fungicyd i herbicyd. Może być stosowany w akwariach czy basenach wodnych. Jeśli związek ten zostanie zmieszany z wodorotlenkiem wapnia, z powodzeniem zwalczy grzyby zalegające na warzywach czy owocach. Siarczan miedzi można połączyć też z węglanem amonu – wówczas pozwala się pozbyć skuteczne chwastów z działki, pola czy ogrodu.
Warto też wspomnieć o znaczeniu siarczanu miedzi w medycynie. Jako roztwór pozwala wykryć np. anemię. Próbkę krwi umieszcza się w laboratorium w siarczanie miedzi. Jeżeli będzie jej za mało, krew nie będzie opadać lub będzie to następowało bardzo powoli.
W jakich ilościach i jak stosować siarczan miedzi? Dawkowanie roztworu wyznacza zwykle jego producent. Co ważne, stosowanie substancji bez specjalistycznego sprzętu może być niebezpieczne. Efektem przypadkowego kontaktu ze związkiem mogą być nawet silne zatrucia.