Istnieje szereg nieorganicznych związków chemicznych, których właściwości docenia się w medycynie, przemyśle czy w użytku domowym. W tej grupie znajduje się m.in. wodorowęglan sodu. Co to za związek i jakie właściwości wykazuje? Jest on powszechnie stosowany m.in. w celu czyszczenia biżuterii czy wypieków cukierniczych. Oto co warto wiedzieć o substancji, która jest zwykle pod ręką w większości gospodarstw domowych.
Wodorowęglan sodu – co to za związek?
Wodorowęglan sodu (NaHCO3) jest nieorganicznym związkiem chemicznych należącym do wodorowęglanów. Można go spotkać również pod nazwą “kwaśny węglan sodu”. Występuje w postaci wodnego roztworu wodorowęglanu sodu. Może wchodzić w reakcję z innymi kwasami, wydzielając przy tym sodę oraz dwutlenek węgla.
To definicja związku z perspektywy chemicznej. Powszechnie wodorowęglan sodu znany jest po prostu jako soda oczyszczona, którą można znaleźć w większości kuchni. Uwaga! Choć wydaje się podobny do innego związku, węglanu sodu (Na2CO3), ma nieco inne właściwości i zastosowanie.
Jak uzyskuje się wodorowęglan sodu?
Soda oczyszczona stanowi produkt pośredni, który powstaje w trakcie syntezy węglanu sodu. Jest to metoda znana już w XIX wieku za sprawą chemika Ernesta Solvay’a z Belgii. Według tego uczonego proces ten bazuje na reakcji pomiędzy solanką nasyconą amoniakiem a dwutlenkiem węgla.
W jej wyniku powstają soda oczyszczona oraz chlorek amonu. Przybierają postać krystalicznego proszku, który w dalszej kolejności jest poddawany działaniom oczyszczającym.
Innym sposobem na uzyskanie wodorotlenku sodu jest wykorzystanie sodu ze złóż trony (minerału z sody śnieżnej). To minerał, który występuje w Afryce i Ameryce Północnej. W związku z tym w tych regionach sodę oczyszczoną produkuje się z wykorzystaniem w pełni naturalnych zasobów.
Wodorowęglan sodu – właściwości fizykochemiczne
Odczyn tego związku jest słabozasadowy. Wodorowęglan sodu występuje w formie bezwonnego, drobnego proszku w białym kolorze. Słabo rozpuszcza się w wodzie, ale za to doskonale wpływa neutralizująco na kwasy. Wykazuje również silne właściwości spulchniające oraz spieniające, a przy wysokich temperaturach zmienia się w węglan sodu. Jest powszechnie wykorzystywany w kuchni do pieczenia ciast.
Jak wykorzystuje się sodę oczyszczoną w kuchni?
Wodorowęglan sodu można znaleźć w składzie każdego proszku do pieczenia, jednak soda może zostać dodana do wypieków również solo. W każdym przypadku związek ten ma spulchnić ciasto.
W procesie pieczenia soda działa szybko, stąd na powierzchni ciasta mogą pojawiać się wybrzuszenia, a nawet pęknięcia. Gdy natomiast doda się sodę do panierki do kotletów, zwiększa się jej chrupkość.
Soda zapobiegnie także zwarzeniu się gotowanego mleka. Wystarczy dodać do niego niewielką ilość białego proszku. Przydaje się on również wtedy, gdy do potrawy doda się zbyt dużą ilość octu. Soda może skutecznie obniżyć kwasowość.
Niektórzy za pomocą sody pozbywają się nieprzyjemnych zapachów z lodówki, ale także neutralizują woń czosnku czy cebuli, która często zostaje na dłoniach po czynnościach w kuchni.
Wodorowęglan sodu – zastosowanie w działaniach prozdrowotnych
Poza kuchnią sodę oczyszczoną powszechnie wykorzystuje się w medycynie. Farmaceuci korzystają z niej także pod nazwą “dwuwęglan sodu”. Związek ten korzystnie wpływa na odkwaszanie organizmu i jego oczyszczanie. Jest doskonały środkiem przy:
- grzybicy,
- zaparciach,
- zakażeniach bakteryjnych,
- halitozie,
- rozmaitych stanach zapalnych.
Wodorowęglan sodu może także skutecznie łagodzić nadciśnienie i zjawisko zwężania się naczyń krwionośnych. W przypadku chorób gardła jamy ustnej popularnością cieszą się np. płukanki sodowe. Zmniejszają one ból, ale także sam stan zapalny. Z kolei przygotowanie kąpieli z dodatkiem sody oczyszczonej korzystnie wpływa na stan skóry, zwłaszcza przy grzybicy lub świądzie.
Jest także stosowany w ortodoncji. Wodorowęglan sodu z powodzeniem może odkazić protezy zębowe czy aparaty ortodontyczne.
Wodorowęglan sodu – właściwości doceniane w kosmetyce
Kolejnym obszarem zastosowania sody oczyszczonej jest kosmetyka. Węglowodan sodu jest wykorzystywany m.in. przy produkcji:
- dezodorantów,
- maseczek do twarzy,
- past do zębów,
- środków do czyszczenia ciała i twarzy,
- pianek do golenia.
Związek ten znajduje się również w składzie kul musujących do kąpieli czy pudrów kosmetycznych.
Wodorowęglan sodu zastosowanie znajduje też przy:
- produkcji produktów pielęgnacyjnych do rąk i stóp,
- wytwarzaniu maseczek do włosów o działaniu przeciwłupieżowym,
- wykonywaniu zabiegów kosmetycznych zarówno w warunkach domowych, jak i w profesjonalnych gabinetach.
W każdym przypadku soda wspiera kojenie i łagodzenie podrażnień skóry. Z kosmetyków powstałych na jej bazie mogą korzystać zarówno dorośli, jak i dzieci.
Soda oczyszczona w gospodarstwie domowym
Wodorowęglan sodu wykazuje silne właściwości czyszczące oraz wybielające. Z tego powodu znajduje się w składzie wielu preparatów właśnie o takim przeznaczeniu. Z pomocą sody można szybko i skutecznie doprowadzić do porządku ceramikę (kafle w kuchni czy łazience), naczynia (nawet te najbardziej przypalone) czy elementy armatury.
Poza tym związek ten ma właściwości chłonące zapachy, a jeśli na powierzchni występują szkodliwe dla zdrowia mikroorganizmy, skutecznie jej neutralizuje. Sodę doceniają także osoby zajmujące się uprawą roślin. Wykorzystują ją jako nietoksyczny środek na szkodniki i choroby.
Gdzie jeszcze znajduje się wodorowęglan sodu? Właściwości tego związku pozwalają wykorzystać go w formie aktywnego wypełniacza w środkach piorących. Soda podnosi pH, dzięki czemu proces prania i czyszczenia tkanin przebiega skuteczniej. To bardzo praktyczne np. przy praniu odzieży roboczej.
Z tego samego powodu sodę oczyszczoną stosują osoby działające w branży sprzątającej czy przedsiębiorcy prowadzący firmy w ramach auto–detailingu. Substancja ta pomaga w usuwaniu uporczywych zabrudzeń i zacieków na każdej powierzchni. Po zmieszaniu jej z wodą można też łatwo pozbyć się nieprzyjemnych zapachów z bagażników, koszów na śmieci czy piwnic.
Soda oczyszczona doceniana w produkcji gaśnic!
Ten związek chemiczny jest często wykorzystywany także w pożarnictwie. Sodę można znaleźć jako składnik gaśnic czy proszków gaśniczych, z których korzysta się w biurach, domach czy samochodach.
Soda oczyszczona może posłużyć także do wykonywania prac ścierniczych i usuwania wierzchniej warstwy z różnych materiałów. Z tego powodu na jej właściwości uwagę zwrócili także producenci piaskarek.
Czy wodorowęglan sodu może być szkodliwy?
Co do zasady soda oczyszczona nie stanowi zagrożenia dla zdrowia człowieka, oczywiście jeśli jest stosowana w odpowiedniej ilości. Jeśli spożyje się jej zbyt dużo, mogą wystąpić skutki uboczne w postaci mdłości, drażliwości, bólów głowy czy opuchlizny na stopach. Na sodę oczyszczoną w potrawach nie powinny też decydować się osoby na diecie z ograniczonym spożyciem sodu. Przeciwwskazaniem do jej spożycia jest też przyjmowanie leków na serce i innych preparatów, które zobojętniają kwasy.
Wodorowęglan sodu, czy raczej soda oczyszczona, jest produktem łatwo dostępnym w sklepach spożywczych. Zastosowanie tej substancji jest na tyle szerokie, że prawdopodobnie każdy przynajmniej raz w życiu miał do czynienia z tym charakterystycznym, białym i bezwonnym proszkiem.