Cytrynian trisodowy stosowany jest w kilku gałęziach przemysłu, ale najczęściej znajdziesz go w przetworach, gdzie wykorzystywany jest w charakterze konserwantu. Co to jest cytrynian sodu i gdzie jeszcze znajduje zastosowanie na co dzień?

 

Jak wygląda cytrynian trisodowy?

Cytrynian sodu wyglądem przypomina bezbarwne, niewielkie kryształy, granulki lub proszek, pozbawione zapachu, o lekko kwaśnym i słonawym smaku. Ten niepozorny, organiczny związek chemiczny z grupy cytrynianów składa się z sodu oraz kwasu cytrynowego.

 

Nazwa cytrynian sodu może wprowadzać w błąd, ponieważ pod tą samą nazwą kryją się trzy sole tego samego pierwiastka:

  • cytrynian monosodowy,
  • cytrynian disodowy,
  • cytrynian trisodowy.

W praktyce, w przemyśle najczęściej stosuje się sól z trzema jonami sodu.

 

Cytrynian trisodowy, czyli E331 w przetwórstwie spożywczym

Cytrynian sodu (występujący w branży przetwórstwa spożywczego pod nazwą E331) jest stosowany jako:

  • dodatek smakowy,
  • konserwant,
  • sekwestrant.

 

Charakterystyczny kwaskowaty smak sprawia, że cytrynian sodu jest powszechnie używany do produkcji słodkich napojów gazowanych (np. 7Up-a, Kinley-a oraz innych o cytrynowym lub pomarańczowym smaku). Doskonale rozpuszcza się w wodzie i nie pozostawia żadnego osadu.

 

Zastosowanie cytrynianu sodu jako konserwantu sprawia, że produkty żywnościowe utrzymują swoją naturalną barwę, owoce nie brunatnieją, a tłuszcze pozostają świeże. Związek chemiczny utrzymuje odpowiednie pH, utrudniając rozwój pleśni i drobnoustrojów, przez co słodzone produkty dłużej są zdatne do spożycia. Wykazuje też właściwości emulgujące, sprawiając, że konsystencja przetworów jest aksamitna i jednolita.

 

Cytrynian sodu znajdziesz głównie w przetworach owocowych (dżemy, galaretki, marmolady), ale też w produktach takich, jak:

  • Majonezy, musztardy, sosy sałatkowe,
  • napoje bezalkoholowe,
  • mleko UHT lub mleko zagęszczone,
  • wyroby garmażeryjne,
  • lody i słodycze.

 

Wreszcie, cytrynian trisodowy służy jako sekwestrant, czyli łączy się z jonami metali ciężkich, „wyciągając” je z produktu. Toksyczne działanie takich pierwiastków jak rtęć, ołów czy kadm na organizm człowieka zostało naukowo potwierdzone i może powodować wiele poważnych chorób.

 

Zastosowanie cytrynianu sodu w innych branżach

Sól sodowa kwasu cytrynowego jest powszechnie stosowana także w medycynie. Wykazuje silne właściwości antykoagulacyjne, zmniejszając krzepliwość krwi i ułatwiając przenikanie niektórych substancji do organizmu.

 

Z tego względu jest powszechnie wykorzystywana podczas badań krwi, dializ oraz iniekcji heparyny. Stacje ratownictwa korzystają też z roztworu cytrynianu trisodowego podczas transportu lub transfuzji krwi.

 

Przez pewien czas ten związek chemiczny był stosowany do produkcji izotoników, a jego działanie miało rzekomo poprawiać wydolność biegaczy długodystansowych. Ze względu na powtarzające się incydenty zdrowotne związane z przeczyszczającym działaniem sodu, producenci zrezygnowali z tego pomysłu.

 

W przemyśle kosmetycznym cytrynian sodu pozwala utrzymać stałe pH produktów, działa także jako substancja zapachowa i maskująca, „przykrywając” naturalny aromat produktu. Podobnie jak w przypadku przemysłu żywnościowego wykorzystuje się go jako oczyszczający sekwestrant.

 

Wpływ cytrynianu sodu na organizm

Szkodliwość cytrynianu sodu trudno ocenić jednoznacznie. Organizacje zajmujące się badaniem jakości składników chemicznych i dodatków do żywności przyznały jej status GRAS (ang. Generally Recognized as Safe). Oznacza to, że sól jest powszechnie uważana za bezpieczną przy korzystaniu z niej w standardowy sposób.

 

Poza tym organizacja CIR (ang. Cosmetic Ingredient Review) uznała cytrynian sodu za bezpieczny składnik produktów kosmetycznych w następującym stężeniu:

  • w produktach niespłukiwalnych i spłukiwalnych – maksymalnie 10%,
  • w produktach przeznaczonych do rozcieńczania – maksymalnie 0,9%.

 

Powszechnie przyjmuje się, że wpływ cytrynianu sodu na organizm jest bardzo niewielki lub wręcz żaden. Przemawia za tym fakt, że ten związek chemiczny jest wydalany wraz z moczem i nie wchłania się do organizmu. Nie powoduje też odkładania się szkodliwych metabolitów.

 

Ze względu na udowodnione bezpieczeństwo cytrynianu trisodowego jest on powszechnie stosowany w kosmetykach dla dzieci (np. szampony, mydła).

 

Czy nie można więc mówić o szkodliwości cytrynianu sodu? W jednym z badań prowadzonych in vivo na zwierzętach określono wskaźnik NOAEL (ang. No Observed Adverse Effects) na poziomie 2500 mg/kilogram masy ciała.

 

Tak wysokiej normy niemal na pewno nie przekroczysz, dostarczając związek chemiczny wyłącznie z żywności.

 

Co Ci grozi, jeśli przedawkujesz cytrynian sodu?

 

Jeżeli przekroczysz dopuszczalną normę soli sodowej, mogą wystąpić następujące problemy zdrowotne:

  • alkaloza (zasadowica) – zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej prowadzi do nadmiernego podniesienia wskaźnika pH;
  • zaburzona praca układu mięśniowego (w tym mięśnia sercowego) – zbyt wysoki poziom potasu we krwi zwiększa ubytek wapnia i może zachwiać funkcjonowaniem gospodarki wapniowo-fosforanowej, a w rezultacie powodować bolesne skurcze mięśni;
  • nadmiar cytrynianu sodu prowadzi do wymiotów, biegunek oraz osłabienia działania niektórych leków.

 

Żadne badania nie wskazują jednak na negatywny wpływ cytrynianu sodu na organizmy kobiet w ciąży. Dodatek żywnościowy nie powoduje też mutagenezy ani wad teratogennych. Niewielkie przedawkowanie może spowodować pojawienie się reakcji uczuleniowej (wysypka, bóle i zawroty głowy).

 

Objawy będą szczególnie nasilone u osób uczulonych na ten związek. Na szczęście alergie na cytrynian sodu zdarzają się rzadko.

 

Jeżeli potrzebujesz kupić cytrynian sodu, wybieraj wyłącznie bezpieczne źródła. W naszej hurtowni internetowej znajdziesz certyfikowane produkty pochodzące od sprawdzonych dostawców. Gwarantujemy niskie ceny i ekonomiczne opakowania.

 

Odkryj nową jakość razem z Distripark!