Fosforany to związki chemiczne będące pochodnymi kwasu fosforowego (H3PO4). Występują naturalnie w organizmie, a jako dodatek do żywności od lat jest stosowane w przemyśle spożywczym.
Fosforan sodu (E339) to dodatek do żywności, który jest stosowany jako regulator kwasowości, przeciwzbrylacz i substancja wiążąca jony metali. Jest bezpieczny dla zdrowia i jego spożycie nie wiąże się z ryzykiem, ale z racji tego, że w składzie zawiera fosfor, to osoby, które dostarczają nadmiernych ilości fosforu w diecie, powinny ograniczyć produkty, do których dodano fosforan. Naturalnie występuje w owocach i warzywach.
Fosforan sodu to sól sodowa kwasu fosforowego. Związek ten może być otrzymywany w wyniku reakcji chemicznej węglanu sodu z kwasem fosforowym.
Występuje w kilku odmianach:
- fosforan sodu,
- fosforan disodowy,
- fosforan trisodowy,
- fosforan monosodowy,
- drugorzędowy fosforan sodu.
Właściwości fosforanu sodu (E339)
Fosforan sodu ma szerokie zastosowanie w produkcji żywności. Pozwala na:
- regulację kwasowości;
- poprawę smaku i zapachu
- przedłużenie trwałości pożywienia
- ma też działanie przeciwzbrylające.
Fosforany są dodawane do żywności przede wszystkim po to, by przedłużyć termin jej przydatności do spożycia. Dodanie fosforanów pozwala też ograniczyć rozwój niektórych drobnoustrojów oraz minimalizuje procesy utleniania tłuszczów i barwników. Mają też właściwość pozwalającą na wiązanie wody podczas obróbki termicznej, co zwiększa wagę końcową produktu.
Fosforan sodu: zastosowanie
Fosforany sodu najczęściej są wykorzystywane w przetwórstwie mięsnym, ale związki te znajdziemy też w przetworach rybnych, mleczarskich, dżemach, napojach bezalkoholowych, lodach, ciastach i pieczywie, koncentratach zup i płatkach śniadaniowych. Fosforan sodu jest powszechnie stosowanym dodatkiem do żywności. Wykorzystywany jest przede wszystkim jako regulator kwasowości, środek zbrylający i zwiększający trwałość.
Można go znaleźć m.in. w:
- płatkach kukurydzianych i musli,
- wędlinach paczkowanych,
- mrożonych filetach z ryb,
- lodach,
- deserach w proszku,
- dżemach,
- galaretkach,
- batonach zbożowych.
Fosforany sodu mogą być stosowane także poza przemysłem spożywczym. Sprawdzają się w produkcji środków czyszczących, odplamiaczy i środków odtłuszczających.
Wpływ fosforanów na zdrowie. Czy E339 jest szkodliwy?
Fosforan sodu został wpisany na listę GRAS (to opracowana w 1958 roku przez Kongres Stanów Zjednoczonych lista bezpiecznych dodatków do żywności), więc uznawany jest za substancję bezpieczną. E339 jest uważany za jeden z bezpieczniejszych dodatków stosowanych w przemyśle spożywczym: nie uczula, nie wpływa na rozwój chorób, nie powoduje niepożądanych skutków. Nie oznacza to, że można fosforan przyjmować w nieograniczonych ilościach: limit dopuszczalnego dziennego spożycia substancji E339 wynosi 40 mg na każdy kilogram masy ciała.
Mniejsze ilości fosforanu mogą przyjmować osoby mające niedobór wapnia w diecie. Przyjmowanie E339 skonsultować z lekarzem muszą ci, którzy zmagają się ze skrajną niewydolnością nerek.
Nadużywanie fosforanu sodu
Nadmierne przyjmowanie fosforanów może rozregulować gospodarkę wapnia, magnezu, cynku i wapnia w organizmie. Nadmierne wypłukiwanie wapnia może przyczynić się do powstania osteoporozy.
Innymi potwierdzonymi długotrwałymi skutkami nadmiernego przyjmowania dodatku E339 mogą być:
- otyłość,
- nadciśnienie tętnicze
- kamica nerkowa i infekcje dróg moczowych (w wyniku większego wydalania fosforanów z moczem).