Odzysk odpadów oznacza spożytkowanie ich w taki sposób, by mogły być ponownie wykorzystane jako zamiennik innych materiałów. W Załączniku nr 1 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach pojawia się wykaz procesów odzysku różnych rodzajów odpadów, w tym: procesy R5 i R3. Na czym one polegają i co warto o nich wiedzieć?
Proces przetwarzania odpadów a odzysk i recykling
Na początku wyjaśnijmy kilka podstawowych pojęć, związanych z gospodarką odpadami. Czym jest proces przetwarzania odpadów? Obejmuje on różne działania przygotowawcze, umożliwiające odzysk lub recykling surowców. Odzysk oznacza czynności i technologie, dzięki którym można ponownie zagospodarować odpady. W świetle prawa polskiego i międzynarodowego recykling stanowi jedną z form odzysku. Jest to wykorzystanie odpadów do różnych celów, przywrócenie im pierwotnej funkcji lub nadanie zupełnie nowego przeznaczenia.
Proces technologiczny obróbki odpadów to zadanie dla wyspecjalizowanych firm. Są to zakłady, dysponujące odpowiednim zapleczem maszynowym i urządzeniami do wytwarzania surowców wtórnych. Przedsiębiorstwa, zajmujące się przetwórstwem odpadów, mają również stosowne zezwolenia na zbieranie i obróbkę takich odpadów, które mogłyby stanowić potencjalne zagrożenie dla środowiska naturalnego.
Rodzaje procesu przetwarzania odpadów
W ciągu kilku dziesięcioleci jako ludzkość nauczyliśmy się przetwarzać i wykorzystywać śmieci na wiele różnych sposobów. Dobór odpowiednich metod obróbki zależy oczywiście od specyfiki odpadu. Substancje można poddawać:
- recyklingowi,
- regeneracji,
- spalaniu,
- rafinacji.
Niektóre odpady nadają się na paliwa, inne ulegają biodegradacji i są w 100% kompostowalne, czyli rozkładają się naturalnie pod wpływem działania bakterii i grzybów. Więcej danych, dotyczących rodzajów procesów przetwarzania odpadów, zawiera wspomniany załącznik nr 1 Ustawy o odpadach. W załączniku tym pojawia się klasyfikacja R1 – R13. Podział dotyczy surowców, nadających się do ponownego wykorzystania, takich jak:
- paliwa,
- rozpuszczalniki,
- substancje organiczne,
- metale i ich związki,
- kwasy, zasady,
- składniki katalizatorów,
- oleje.
Wykaz obejmuje również procesy magazynowania, wymiany lub recyklingu wymienionych typów odpadów. Zestawienie stanowi ważny punkt odniesienia wszystkich przedsiębiorców, działających w branży odzysku materiałowego. Na podstawie Ustawy o odpadach i wytycznych Załącznika nr 1 powstają procedury wewnątrzzakładowe i technologie obróbki materiałów, nadających się do ponownego wykorzystania.
Proces odzysku R5 – na czym polega?
Proces o nazwie R5 dotyczy recyklingu bądź odzysku materiałów nieorganicznych innych niż metale czy związki chemiczne, na przykład: materiałów budowlanych, opakowań, produkowanych z tworzyw sztucznych, urobku górniczego lub zanieczyszczonej gleby. Działania, zaklasyfikowane jako R5 obejmują szereg czynności, mających na celu obróbkę surowców i ich przygotowanie do dalszej eksploatacji. Mogą to być między innymi prace ziemne, podczas których z mas gleby usuwane są substancje niepożądane.
Dzięki procesom odzysku (lub regeneracji) R5 powstają surowce, wykorzystywane w wielu branżach: budowlanej, drogowej, górniczej, wydobywczej itd. Są to półprodukty i produkty, pełniące funkcję izolatorów, stabilizatorów, utwardzaczy, dodatków do mieszanek bitumicznych, wypełniaczy rowów, wyrobisk itp.
Odzysk R3 – co to jest i na czym polega?
Proces R3 jest kolejną metodą odzysku odpadów. Obejmuje on recykling bądź odzysk substancji organicznych, które nie są wykorzystywane jako rozpuszczalniki. O jakich odpadach mowa? Mogą to być zarówno śmieci organiczne, produkowane w zakładach przetwórstwa spożywczego, jak i odpadki, generowane przez gospodarstwa rolne czy restauracje.
Metoda R3 ma na celu odzysk i przygotowanie surowca do ponownego użycia. Proces ten może odbywać się w wyniku kompostowania, zgazowania (półspalania) lub pirolizy, czyli spalania odpadów w warunkach beztlenowych lub z minimalnym wykorzystaniem tlenu. Z surowców, poddawanych obróbce R3, powstaje między innymi poferment, stosowany jako nawóz. W procesie odzysku typu R3 można również uzyskać materiał, służący do rekultywacji wyjałowionych gleb na terenach poprzemysłowych.
Jakie znaczenie ma odzysk materiałów organicznych i nieorganicznych?
Zakłady przetwórstwa odpadów oraz kompostownie, działające na terenie gmin i powiatów, odgrywają niebagatelną rolę w walce z nadmierną ilością śmieci. Stosowane w nich metody R3 i R5 to wydajne, innowacyjne procesy, zaprojektowane z myślą o przyszłości kolejnych pokoleń. Ich nadrzędnym celem jest bowiem ochrona środowiska i zasobów.
Co daje wdrożenie w firmach procesów typu R3 i R5? Dzięki zastosowaniu obu metod można ponownie wykorzystać odpadki pochodzenia organicznego i nieorganicznego, oszczędzając zasoby naturalne oraz energię. Odzyskiwanie surowców w procesach R3 i R5 pozwala również odciążyć lokalne wysypiska i składowiska, a tym samym zmniejszyć zanieczyszczenie wód, gleb oraz powietrza.