Dezynfekcja uli sodą kaustyczną? A może jeszcze inaczej?
Pszczelarze, wyposażając swoje pasieki w ule, decydują się na różnego rodzaju konstrukcje, które będą pełniły funkcję domów dla pszczelich rodzin. W praktyce do ich budowy stosuje się drewno, płyty pilśniowe, sklejki czy płyty drewnopodobne (tzw. OSfB). Na łąkach można spotkać również ule słomiane oraz styropianowe i poliuretanowe.
Powinieneś pamiętać – bez względu na materiał wykorzystany do konstrukcji – o regularnym odkażaniu ula. Wyjaśniamy, jak powinna przebiegać dezynfekcja uli oraz jakie środki sprawdzą się do tego najlepiej.
Dlaczego odkażanie ula jest istotne?
Higieniczne i świadome prowadzenie pasieki pozwala ograniczyć do minimum straty inwentarza w wyniku chorób, które dotykają zarówno pszczoły robotnice, jak i trutnie. Aby zadbać o czystość w „pszczelim królestwie”, należy regularnie przeprowadzać dezynfekcję uli oraz sprzętu pasiecznego.
Wśród pszczelarzy popularnych jest kilka teorii, jednak ta powszechnie uznana zakłada, że odkażanie powinno być przeprowadzane w okresie jesienno-zimowym. To także czas na naprawy powstałych uszkodzeń oraz uzupełnienie sprzętu pszczelarskiego.
Jeżeli nie będziemy dbali o zdrowie pszczół, szybko okaże się, że produkcja pasieczna jest mało opłacalna. Badania prowadzone przez związki pszczelarskie wykazały, że często winę za rozprzestrzenianie się infekcji ponosi sam pszczelarz. Owady zakażają się bowiem nie tylko od chorych osobników, ale także od kontaktu z zakażonym bakterią lub wirusem sprzętem, który jest wykorzystywany do opieki.
Jak powinno przebiegać odkażanie ula?
Pszczelarze wyróżniają trzy rodzaje dezynfekcji uli:
- mechaniczne,
- fizyczne,
- chemiczne.
Działania mechaniczne polegają na dokładnym wyczyszczeniu wnętrza ula, oskrobaniu go, a także umyciu wodą z dodatkiem środka bakterio- lub wirusobójczego. Fizyczna dezynfekcja uli odbywa się z wykorzystaniem wysokich lub niskich temperatur (odpowiednio opalanie lub gotowanie albo mrożenie). Niektórzy pszczelarze poprzestają na wystawieniu części ula bezpośrednio na działanie promieniowania słonecznego.
Coraz częściej do odkażania stosuje się specjalnie dobrane środki chemiczne do dezynfekcji uli. Może to być m.in. chlorek wapnia, kwas octowy, mleko wapienne lub soda kaustyczna, służąca do zwalczania np. zgnilca złośliwego lub kiślicy.
Szczególnie w ostatnim przypadku zachowaj daleko idące środki ostrożności, ponieważ kiślica to substancja silnie żrąca. Dlatego zaleca się sporządzenie roztworu o stężeniu nie większym niż 2%, a także założenie odzieży i akcesoriów ochronnych, fartucha, rękawic, okularów (albo całego kombinezonu pszczelarskiego).
Pamiętaj, aby podczas dezynfekcji uli sodą kaustyczną nie podchodzić bardzo blisko czyszczonej powierzchni, ponieważ może dojść do podrażnienia dróg oddechowych. Powinieneś wykorzystać szczotkę na długim kiju.
Bardzo ważne jest, aby po przeprowadzeniu czyszczenia z wykorzystaniem sody kaustycznej zneutralizować pozostałości substancji, jakie mogły pozostać na elementach ula. W tym celu wykorzystaj roztwór kwasu (sprawdzi się nawet zwykła woda z octem). Dzięki temu pszczoły nie będą narażone na kontakt z drażniącymi chemikaliami.
Czyszczenie i odkażanie uli styropianowych
W przypadku uli wykonanych ze styroduru (poliestru ekstrudowanego) stosowanie niektórych metod oczyszczania (np. opalania) jest niemożliwe z uwagi na bardzo wysokie ryzyko uszkodzenia elementów.
Pszczelarze radzą, aby dezynfekcję ula prowadzić w niskiej temperaturze. W takich warunkach kit i wosk uszczelniający, który wytwarzają pszczoły, są suche i łatwo je wykruszyć lub wyskrobać bez uszkodzenia materiału wsporczego. Możesz do tego użyć zwykłego noża, scyzoryka lub specjalistycznych narzędzi pszczelarskich, np. dłuta. W ten sam sposób oczyść wręgi, ścianki, dennice i powałki.
Do samego odkażania możesz wykorzystać roztwór ługu sodowego. Pamiętaj o podstawowych zasadach BHP, własnym bezpieczeństwie, a także o tym, aby odkażanie uli styropianowych przeprowadzać na wolnym powietrzu (lub przynajmniej w dobrze wentylowanym pomieszczeniu).
Jeżeli – zamiast na sodę kaustyczną – chcesz zdecydować się na inne środki chemiczne (np. powszechnie używany Rapicid czy Vircon), możesz w nich umyć poszczególne elementy ula, a nawet wykorzystać myjkę ciśnieniową.
Metody i środki do dezynfekcji uli drewnianych
W przypadku uli wykonanych z drewna większość pszczelarzy decyduje się na opalanie elementów konstrukcyjnych ula za pomocą ręcznego palnika gazowego. Pamiętajmy, aby nie ominąć żadnego z elementów (opalamy także daszek, mostek czy wylot).
Przyjmuje się, że opalanie powinno być przeprowadzane do lekkiego zbrązowienia drewna. Oczywiście w trakcie procesu może powstać nieco spalonego drewna i sadzy, które należy bardzo starannie usunąć za pomocą szczotki.
W przypadku drewnianych konstrukcji możesz także przeprowadzić odkażanie uli sodą kaustyczną, ale pamiętaj o tym, że zbyt mocny roztwór będzie wnikał w słoje drewna. Dlatego późniejsze szorowanie roztworem octu należy przeprowadzić dokładniej niż w przypadku uli ze styroduru.
Odkażanie uli sodą kaustyczną lub z wykorzystaniem innych metod jest bardzo istotne dla utrzymania higieny pasieki i zdrowia pszczelich rodzin. Należy przeprowadzać je niezwłocznie po wykryciu ogniska zakażenia, dzięki czemu zminimalizujesz potencjalne straty.
Profesjonalne środki do dezynfekcji uli najlepiej kupować w hurtowniach internetowych takich jak Distripark. Duże sieci gwarantują niskie ceny. Często także stosują programy lojalnościowe i zniżki dla stałych klientów.
