Charakterystyczny smak kwasu cytrynowego większość ludzi zna już od najmłodszych lat. Ten popularny produkt można bowiem znaleźć w każdej domowej kuchni. Co warto wiedzieć na temat kwasku cytrynowego, szkodliwości tego związku i jego wpływu na ludzki organizm?
Kwasek cytrynowy: co to jest?
W 1784 roku szwedzko-niemiecki chemik Carl Wilhelm Scheele wydzielił kwas cytrynowy z soku cytrynowego. Scheele, uznawany za ojca nowożytnej chemii, nie koncentrował się jednak na tym odkryciu. Masowa produkcja kwasku zaczęła się dopiero 100 lat później.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że zdrobniała nazwa kwasek cytrynowy jest nazwą potoczną. Chemicy opisują ten organiczny związek jako kwas cytrynowy lub kwas 2-hydroksypropano-1,2,3-trikarboksylowy. W branży spożywczej występuje pod nazwą E330. To hydroksykwas karboksylowy z trzema grupami karboksylowymi. Ma postać bezbarwnych, niewielkich kryształków, kwaśnych i dobrze rozpuszczalnych w wodzie.
Kwas cytrynowy jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych na Ziemi kwasów. Znajduje się w owocach (głównie w cytrusach) i warzywach, a nawet w organizmie ludzkim! W warunkach przemysłowych powstaje jako produkt cytrynowej fermentacji cukru lub jedna z pochodnych hydrolizy skrobi.
Jakie zastosowania ma kwas cytrynowy?
Już od dekad kwas cytrynowy znajduje szerokie zastosowanie w gospodarstwach domowych i w przemyśle. Już nasze prababcie stosowany kwasek cytrynowy jako tani i sprawdzony środek do czyszczenia różnych powierzchni lub dodatek do konfitur i dżemów. Związek występuje w dwóch postaciach: jako kwas cytrynowy techniczny lub kwas spożywczy. Sprawdza się jako składnik wielu produktów, z których korzystamy na co dzień, takich jak:
- środki czyszczące,
- farby,
- chemia budowlana.
Kwas cytrynowy można też znaleźć w: napojach, wyrobach cukierniczych, przetworach owocowych, świeżym i pakowanym mięsie, wyrobach garmażeryjnych itd. To regulator kwasowości, przeciwutleniacz, konserwant, aromat i barwnik.
Czy kwasek cytrynowy jest zdrowy?
A jak działa kwasek cytrynowy na zdrowie człowieka? Kwas spożywczy, jak wskazuje jego nazwa, można jeść. Niewielkie ilości nie wpływają negatywnie na ludzki organizm. Dobroczynne właściwości ma bez wątpienia witamina C, zawarta w jego składzie. Warto wiedzieć, że jest to jedna z tych witamin, których nie jesteśmy w stanie wyprodukować samoczynnie. Jaką rolę odgrywa w ciele witamina C i za co odpowiada? Dzięki niej:
- łatwiej wchłaniamy żelazo (niezbędne do produkcji hemoglobiny),
- rany goją się szybciej,
- wzmacnia się nasz układ odpornościowy,
- zyskujemy większą odporność na stres,
- mamy drożne, zdrowe żyły.
Oczywiście witamina C to nie to samo co kwasek cytrynowy: czy zdrowo jest spożywać kwas jako suplement witaminowy? Zdecydowanie nie, ponieważ jego nadmiar może wywierać różne, niekorzystne skutki – jakie? Sprawdźmy.
Czy kwasek cytrynowy szkodzi?
W jaki sposób działa na ludzki organizm kwas cytrynowy – czy jest szkodliwy? Z pewnością nie jest to dodatek trujący ani toksyczny. Jak każda inna substancja, spożywana w nadmiernych ilościach, kwasek ten wykazuje jednak pewne negatywne działania. Jeśli przesadzimy z jego ilością, osłabimy szkliwo zębowe, na którym zaczną namnażać się bakterie próchnicze. Osłabione kwasami szkliwo sprawia, że reagujemy bólem, pijąc gorące lub zimne napoje.
Kwasu cytrynowego nie powinny też spożywać osoby zmagające się z chorobami układu pokarmowego. Nie jest on wskazany zwłaszcza przy wrzodach żołądka, refluksie czy zespole jelita drażliwego. Nie powinni go jeść alergicy i pacjenci, mający zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.
Czy kwasek cytrynowy jest szkodliwy dla ludzkiej skóry?
A czy kwas cytrynowy jest zdrowy dla skóry? Jak wynika z informacji, dołączanych do etykiet przez producentów, ten biały, kwaśny proszek może działać drażniąco na ludzką skórę. Gdy, na przykład, zamierzamy zastosować go w domowej kuracji wybielenia dłoni, powinniśmy jak najszybciej zmyć kryształki wodą. Dłuższy kontakt kwasu z naskórkiem spowoduje bowiem świąd i zaczerwienienie. Używając środków czystości, zawierających kwas, zakładajmy rękawiczki ochronne – dzięki temu unikniemy podrażnień.
Zupełnie nieszkodliwy jest zaś kwas cytrynowy, dodawany do kosmetyków i środków higienicznych. Stężenie tego związku jest niewielkie, a zawarta w kwasie witamina C wzmacnia komórki, złuszcza martwy naskórek i wspiera procesy regeneracji. Kremy z dodatkiem kwasu cytrynowego wykazują działanie rozjaśniające i antybakteryjne. Kwasek cytrynowy, jako przeciwutleniacz, blokuje też namnażanie się na ciele wolnych rodników.
Jak kwas cytrynowy działa na włosy i paznokcie?
Kwas cytrynowy występuje także wielu kosmetykach, przeznaczonych do codziennej pielęgnacji włosów i paznokci. Dodatek E330 wykazuje działanie rozjaśniające, przeciwutleniające i wzmacniające, likwiduje przebarwienia, ułatwia zwalczanie stanów zapalnych. Dzięki niemu włosy oraz paznokcie zachowują zdrowy wygląd i zyskują naturalną ochronę przeciw bakteriom i wolnym rodnikom.
