W ostatnich dekadach kwestia ochrony środowiska stała się jednym z głównych priorytetów wielu państw. Na rynkach pojawiają się znaczne ilości towarów i surowców, podlegających recyklingowi, popularność zyskują też opakowania biodegradowalne. Produkty eko mają charakterystyczne oznaczenia. Jak je rozpoznać i co warto o nich wiedzieć?
Graficzne znaki związane z ekologią: co to jest?
Rynki na całym świecie zalewają różnego rodzaju tworzywa syntetyczne, nieorganiczne lub organiczne. Przeciętny konsument, inwestor lub producent, poszukujący ekologicznych surowców, bardzo często nie jest więc w stanie rozpoznać, z jakim materiałem ma do czynienia. Jak odróżnić plastik od bioplastiku lub tak zwaną zieloną chemię od trujących chemikaliów? W tym celu opracowano specjalny system oznaczeń graficznych, które wskazują na właściwości, pochodzenie oraz możliwości ponownego wykorzystania produktów i półproduktów.
W Europie pionierami idei certyfikacji towarów ekologicznych byli Niemcy, którzy już w 1977 roku wprowadzili symbol Błękitnego Anioła. Znak ten przyznawany jest wyłącznie firmom oraz produktom przyjaznym środowisku naturalnemu. W latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku kolejne ekoznaki wprowadziła Kanada i kraje skandynawskie. Obecnie oznaczenia ekologiczne można spotkać na całym świecie – to znaki rozpoznawcze najwyższej jakości produktów.
Kto przyznaje eko-certyfikaty?
Certyfikaty i oznaczenia, potwierdzające, że dany produkt jest ekologiczny, przyznają wyspecjalizowane komisje, wybierane przez instytucje rządowe, międzynarodowe lub organizacje pozarządowe. Są to podmioty, działające na rzecz ochrony środowiska, których zadaniem jest:
- przeprowadzenie serii testów produktów i wewnątrzzakładowych kontroli w zakładach produkcyjnych,
- ocena jakości zgłaszanych towarów, surowców itd.,
- wydanie opinii i certyfikatów, poświadczających, że dany wyrób nie szkodzi środowisku naturalnemu lub nie zagraża zdrowiu ludzi oraz zwierząt.
Do grona najbardziej znanych instytucji certyfikujących, wydających ekologiczne oznaczenia, należą między innymi:
- Komisja Europejska,
- Krajowe Ministerstwa Środowiska,
- Polskie Centrum Badań i Certyfikacji,
- Niemiecki Instytut Standaryzacji (DIN),
- Fundacja Zielone Płuca Polski,
- Międzynarodowe Stowarzyszenie Oeko-Tex.
Do czego służą ekologiczne oznaczenia?
Oznaczenia ekologiczne wiele mówią na temat jakości produktów. Zielone symbole widoczne na opakowaniach, wskazują, że dany towar przeszedł drobiazgową kontrolę i spełnia określone standardy w zakresie ochrony środowiska lub zasobów naturalnych. Ekoznaki odgrywają kilka bardzo ważnych ról:
- ułatwiają konsumentom wybór najwyższej jakości produktów,
- informują na temat pochodzenia i składu produktu,
- wpływają na konkurencyjność przedsiębiorstw.
Stosowanie ekoznaków jest również działaniem marketingowym, dzięki któremu firmy mogą budować silne i rozpoznawalne marki. Pozytywna certyfikacja produktu lub surowca świadczy bowiem o proekologicznym, innowacyjnym ukierunkowaniu twórców lokalnych i globalnych brandów.
Znaki ochrony środowiska i ich opisy
Wiemy już, że najstarszym ekoznakiem jest niemiecki Błękitny Anioł, przyznawany proekologicznym firmom i markom. Jest to okrągły, biało-niebieski znak z motywem człowieka z rozpostartymi ramionami i z wieńcem laurowym, zlokalizowanym wokół postaci. To oczywiście jeden z wielu znaków ekologicznych, które można znaleźć na opakowaniach. Kolejnymi przykładami oznaczeń, stosowanych w Polsce i na świecie, związanych z ochroną środowiska są na przykład:
- znak: compostable (kompostowalny) z motywem kiełkującej, zielonej rośliny, nadawany przez DIN lub warszawski Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań produktom
- europejski znak Ecolabel, nazywany również Europejską stokrotką, oznacza produkty, które wyprodukowano ze szczególną dbałością o zachowanie bezpieczeństwa środowiska naturalnego,
- polski znak Eko, okrągły i zielony, z konturami Polski, dotyczy produktów, wytwarzanych zgodnie ze standardami ochrony środowiska,
- znak FSC (Forest Stewardship Council), przyznawany podmiotom, które koncentrują się na zrównoważonej gospodarce leśnej,
- Zielony Punkt, czyli dwie, splecione ze sobą strzałki, mówiące o tym, że firma, produkująca dany towar, ma swój wkład finansowy w działania recyklingowe.
Znaki: dbaj o czystość, do ponownego wykorzystania
Do najbardziej znanych ekoznaków należy też symbol: dbaj o czystość. Ma on prostą formę i przedstawia postać wrzucającą odpad do kosza na śmieci. Biało-czarny symbol oznacza, że po zużyciu dany produkt należy umieścić w odpowiednim pojemniku. Jest to zarazem komunikat do konsumentów, by wspierali działania, związane z ochroną środowiska naturalnego.
Na surowcach wtórnych, które można ponownie wykorzystać, często występuje też symbol dwóch, równolegle ułożonych strzałek, wskazujących przeciwstawny kierunek. Jest to bardzo popularny znak graficzny, często stosowany na opakowaniach wielorazowego użytku i zbiornikach, wytwarzanych z tworzyw sztucznych, materiałów biodegradowalnych, szkła lub metali.
